Wit geld

Bernlef, Wit geld, Querido, 2014.

Bernlef kan het: een wereld schetsen die op het eerste gezicht duidelijk lijkt, maar waar verwarring en raadselen uiteindelijk de boventoon voeren. Het begon met zijn meesterwerk Hersenschimmen. De leefomgeving van de hoofdpersoon wordt steeds warriger, er trekt een waas op om zijn observaties en gedachten. Bernlefs laatste boek, Wit geld, vaart voor een groot deel door op dezelfde thematiek. Het zijn korte verhalen, de een beter gelukt dan de ander, maar die verwarring, de vage grens tussen werkelijkheid en onwerkelijkheid heeft Bernlef nog steeds prachtig weten uit te diepen.



De hoofdpersonen willen iets, zijn op zoek naar antwoorden op vragen, ze slagen er echter niet in hun doel in het leven te bereiken. Vaak buiten hun eigen schuld om. Soms is de werkelijkheid zo verwarrend, dat ze niet eens weten wat hun plek daarin is, vergelijk ook Bernlefs mooie novelle De Pianoman, die hij schreef voor de Boekenweek. De personages uit het werk van Bernlef vragen zich, soms bewust, soms onbewust af: Wie ben ik? Wat doe ik hier? Waarom ben ik hier? De hoofdpersoon uit Hersenschimmen kan deze vragen steeds minder goed beantwoorden, de personages uit Wit geld hebben er ook geen duidelijke repliek op. En juist de zoektocht naar de antwoorden zorgt voor spanning, de lezer wordt meegevoerd in het verlangen naar een oplossing.

Ik heb gedood

Blaise Cendrars, Ik heb gedood, Uitgeverij Vleugels, 2016

Dit indringende korte verhaal, in een prachtige vertaling van Mirjam de Veth, geeft treffend aan hoe de schrijver Blaise Cendrars de Eerste Wereldoorlog heeft ervaren. Hij meldde zich aan het begin van de oorlog vrijwillig bij het Franse vreemdelingenlegioen.

Cendrars heeft voor hij zich in 1910 in Parijs vestigde veel rondgereisd. Als schrijver werd hij onder andere beïnvloed door de avant-garde dichter Apollinaire. 

In dit korte verlag legt hij de gruwelijkheden van de oorlog bloot, als toeschouwer en als deelnemer. Beeldend beschrijft hij het wel en wee van de frontsoldaten: de gevechten, het rondtrekken, de doelloosheid en wreedheid van de oorlog. 'We hebben de lichtgevende zee van de loopgraven gezien, en de zwarte kraters.' Hij begint groot, als door een groothoeklens: 'Daar komende ze. Uit alle windstreken. Dag en nacht'. Om in detail te eindigen bij een moord: ‘Ik heb voor het eerst toegeslagen. Ik heb gevoel voor realiteit, ik, de dichter.'

Het is een fraaie uitgave. Ingenaaid, met een rustige bladspiegel met rode letters. Ook het omslag is mooi vormgegeven.

De laatste nachten van Parijs

Philippe Soupault, De laatste nachten van Parijs, Coppens&Frenks, 2012

De laatste nachten van Parijs is de meest surrealistische roman van Soupault: rode draden die door de dwaaltochten van de hoofdpersoon lopen zijn het toeval, mysterieuze scènes en het alles overheersende lege en nachtelijke Parijs. De ik uit het verhaal is in de ban van Georgette, een meisje dat als een nachtvlinder door de straten gaat, af en toe met een man een nietszeggend hotelletje in duikt om daarna weer haar tocht door de duistere straten voort te zetten. Hij ziet haar voor het eerst in een café, volgt haar en samen lopen ze door de stad.

Volgens vertaalster Mirjam de Veth schrijft Soupault niet om logisch te verklaren en het onbekende tot het bekende te herleiden, zoals ook de surrealisten de logische rede afwezen. Soupault schrijft juist ‘om de wereld die vreemd en vertrouwd is als een droom te ervaren’. En de nacht is bij uitstek geschikt om ruimte te geven aan magie en surrealistische gebeurtenissen. ’s Nachts kan alles en jaagt een ieder zijn dromen na, de dag vernauwt het leven weer tot de realiteit die zichtbaar is. Dat gold in 1928 en dat geldt nog steeds, zeker in een stad als Parijs.
Wederom een prachtige roman in een prachtige uitgave van Coppens & Frenks

Je moet veel van mannen houden

Marie Darrieussecq, Je moet veel van mannen houden, Singel Uitgeverijen, 2014

Een prachtige roman waarin Heart of Darkness in zijn volle betekenis weer tot leven wordt gewekt. Een gelaagde roman over het leven van een vrouw, een zoektocht naar de liefde, een film die uiteindelijk de originele roman wil overtreffen. Over acteren en regisseren, sturen en gestuurd worden. Een gelaagde en geslaagde roman.

Marie Darrieussecq duikt met de roman Je moet veel van mannen houden niet alleen diep in het hart van Afrika, maar ook in de ziel van de hoofdpersoon Solange, een redelijk succesvolle Franse actrice die in Hollywood woont. Solange geeft zich volledig over aan een Afrikaanse regisseur, achter wie ze letterlijk en figuurlijk aan blijft lopen. Ook de lezer wordt verleid, maar dan door Darrieussecq, die zich heel af en toe als alwetende verteller laat zien. 

De roman is een knappe ontrafeling van een vrouw en haar verlangens. Niet voor niets ontving de schrijfster voor deze roman de Prix des Prix 2013 en de Prix des Médicis.